HIỂU ĐÚNG VỀ VẮC XIN VÀ HUYẾT THANH PHÒNG DẠI – BẢO VỆ MẠNG SỐNG TRƯỚC BỆNH LÝ NGUY HIỂM
Bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất ở người, với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối nếu đã phát bệnh. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu người bị phơi nhiễm (bị chó, mèo cắn, cào, liếm) được xử trí đúng cách và tiêm phòng kịp thời bằng vắc xin và/hoặc huyết thanh kháng dại.Tuy cùng mục đích bảo vệ cơ thể khỏi vi-rút dại, nhưng vắc xin và huyết thanh kháng dại là hai chế phẩm hoàn toàn khác nhau về bản chất, cách sử dụng và thời điểm tiêm. Việc hiểu đúng để sử dụng đúng sẽ giúp người bệnh tăng cơ hội sống và giảm tối đa nguy cơ biến chứng.
Vắc xin phòng dại là gì?Vắc xin phòng dại là chế phẩm sinh học có tác dụng kích thích cơ thể tạo ra miễn dịch chủ động – tức là cơ thể tự sản sinh kháng thể chống lại vi-rút dại. Vắc xin không chứa vi-rút sống gây bệnh nên an toàn cho người sử dụng, kể cả trẻ em.
Sau khi tiêm, cơ thể cần 7-14 ngày để tạo ra đủ lượng kháng thể cần thiết, do đó vắc xin không có tác dụng bảo vệ ngay lập tức, đặc biệt trong những ngày đầu sau phơi nhiễm. Đây là lý do vì sao với các vết thương nặng, người bệnh cần được tiêm thêm huyết thanh kháng dại.
Huyết thanh kháng dại là gì?
Huyết thanh kháng dại (hay còn gọi là Immunoglobulin kháng dại) là một dạng miễn dịch thụ động, chứa sẵn kháng thể chống lại vi-rút dại, được chiết tách từ huyết tương người hoặc động vật đã được miễn dịch.
Sau khi tiêm, huyết thanh kháng dại sẽ trung hòa và ức chế sự nhân lên của vi-rút ngay tại vết thương, bảo vệ cơ thể trong giai đoạn đầu khi kháng thể từ vắc xin chưa kịp sinh ra. Do vậy, huyết thanh kháng dại đặc biệt quan trọng đối với người bị phơi nhiễm độ III (đa vết thương, vết thương sâu, rách da, gần thần kinh trung ương, bộ phận sinh dục, đầu mút thần kinh như ngón tay, ngón chân).
Lộ trình tiêm phòng dại như thế nào?
Sau khi bị chó, mèo cắn nghi dại, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được chỉ định tiêm vắc xin, và nếu cần, tiêm thêm huyết thanh kháng dại. Tùy theo tình trạng vết thương và tiền sử tiêm phòng, bác sĩ sẽ chỉ định cụ thể.
1. Tiêm vắc xin phòng dại theo phác đồ Essen (4 mũi): (Chỗ này xem lại, làm theo phác đồ của Bộ y tế tại quyết định 1622 hoặc theo tờ phơi vắc xin)
• Ngày 0: Mũi 1
• Ngày 3: Mũi 2
• Ngày 7: Mũi 3
• Ngày 14: Mũi 4 (Trong một số trường hợp có thể thêm mũi 5 vào ngày 28)
2. Tiêm huyết thanh kháng dại (chỉ 1 lần):
• Thực hiện duy nhất vào ngày 0, tức ngay khi bị phơi nhiễm
• Tiêm trực tiếp vào quanh vết thương, phần còn lại tiêm bắp
• Chỉ định cho người phơi nhiễm độ III và chưa từng tiêm vắc xin phòng dại
Nhằm đáp ứng nhu cầu phòng chống bệnh dại trên địa bàn, hiện nay Trung tâm Y tế Quảng Yên đang triển khai dịch vụ tiêm phòng dại đầy đủ và an toàn, với hai chế phẩm chính là vắc xin phòng dại SPEEDA 0,5ml và huyết thanh kháng dại IVACRIG 1000 IU/ml. Cả hai sản phẩm đều đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành, đảm bảo chất lượng và hiệu quả trong công tác dự phòng sau phơi nhiễm. Đây là những biện pháp thiết yếu giúp người dân được bảo vệ kịp thời và hiệu quả trước nguy cơ tử vong do bệnh dại.
Vắc xin phòng dại SPEEDA 0,5ml (Trung Quốc):• Được sản xuất bởi Công ty Liaoning Chengda Biotechnology Co., Ltd (Trung Quốc)
• Sử dụng công nghệ nuôi cấy trên tế bào Vero tinh khiết – công nghệ hiện đại, được WHO khuyến cáo
• Vắc xin bất hoạt, an toàn, không chứa vi-rút sống
• Đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, đã được sử dụng rộng rãi tại nhiều nước
• Tác dụng tạo miễn dịch chủ động hiệu quả, ít phản ứng phụ
Huyết thanh kháng dại IVACRIG 1000 IU/ml (Viện Vắc xin và Sinh phẩm y tế – IVAC):
• Là globulin miễn dịch đặc hiệu kháng vi-rút dại từ người
• Sản xuất trong nước, đạt tiêu chuẩn GMP-WHO
• Có độ an toàn cao, nguy cơ dị ứng thấp hơn so với huyết thanh động vật
• Được sử dụng tiêm quanh vết thương và bắp tay để trung hòa vi-rút trong giai đoạn đầu
• Huyết thanh hiệu quả cao khi được tiêm càng sớm càng tốt sau phơi nhiễm.
Trung tâm Y tế Quảng Yên hiện đang sẵn sàng tiếp nhận và tiêm phòng dại mỗi ngày trong giờ hành chính, với đầy đủ vắc xin và huyết thanh đạt chuẩn. Đội ngũ y bác sĩ được tập huấn chuyên sâu, hướng dẫn cụ thể từng bước theo đúng phác đồ Bộ Y tế.
Ngay khi bị chó, mèo nghi dại cắn – không chờ đợi, không chủ quan. Hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí vết thương đúng cách, tiêm vắc xin và huyết thanh kịp thời. Chỉ một hành động đúng lúc có thể cứu cả mạng sống.
Liên hệ tư vấn: Khoa KSBT và HIV/AIDS- YTCC-ATTP
CN. Đinh Thị Thủy - 0986.609.017